‘Javier Milei zet vrouwenrechten zwaar onder druk’ - Interview met Eva Lia Colombo

Protestmars 8 maart 2022, Buenos Aires

Op 19 november 2023 wint Javier Milei de verkiezingen in Argentinië. Hij spreekt zich openlijk uit tegen het feminisme en is sterk anti-abortus. Eva Lia Colombo, feministe, praat over de toekomst van vrouwenrechten in Argentinië.

De vrouwenrechten in Argentinië staan onder druk. Tijdens zijn toespraak in Davos beschreef Milei feminisme als ‘een belachelijke, tegennatuurlijke strijd tussen man en vrouw.’ Eva zette zich in Argentinië vele jaren in voor vrouwenrechten. ‘Ik herinner me precies het moment dat abortus werd gelegaliseerd in 2020. Dat was indrukwekkend. Het is nu februari 2024 en er ligt al een voorstel om dat terug te draaien. De demonstraties van vrouwenbewegingen zijn steeds minder veilig.’

Voor Eva, dochter van een Argentijnse vader en een Nederlandse moeder, is Argentinië haar tweede thuis. In 2015 ging ze erheen voor haar masterscriptie Conflict Studies & Human Rights. Daarna zette ze zich van 2018 tot 2022 in voor vrouwenrechten bij de feministische NGO CISCSA in de stad Córdoba. ‘Het was een super interessante tijd. Op 3 juni 2015 begonnen in heel Argentinië de NiUnaMenos (NietÉénMinder) protestmarsen tegen femicide en geweld tegen vrouwen. Alleen in Buenos Aires kwamen die dag 300.000 mensen bij elkaar.’

Haar ogen worden vochtig wanneer ze praat over het moment dat Javier Milei de verkiezingen wint. ‘Wat hij zegt is heel heftig. Hij ontkent de klimaatcrisis en de genocide die plaatsvond tijdens de laatste dictatuur in Argentinië, een salaris is nog maar de helft waard na de eerste week van zijn aantreden en hij wil staatsbedrijven privatiseren. Om nog maar niet te spreken over vrouwenrechten. Hij ontkent genderongelijkheid volledig.’ Eva’s argentijnse vriendinnen en activisten zijn in constante staat van alertheid. Ze hebben het gevoel dat hun rechten hen ieder moment afgenomen kunnen worden. ‘Argentinië is een voorloper in mensenrechten en vrouwenrechten in Latijns-Amerika. Daarom is het ook zo schokkend wat er nu gebeurd.’

Eva Lia Colombo

Wat zijn belangrijke momenten in de rijke feministische geschiedenis van Argentinië?
‘Een echt icoon van het feminisme zijn de moeders van de Plaza de Mayo. Tijdens het laatste Argentijnse militaire bewind, verdwenen duizenden mensen. In 1977 begonnen moeders met gevaar voor eigen leven met vreedzame demonstraties op het centrale plein van Buenos Aires. Ze doen dit nog steeds iedere donderdag.
In de jaren 80 zijn de jaarlijkse vrouwenvergaderingen gestart. Vrouwen uit het hele land komen dan samen om kennis uit te wisselen, trainingen te volgen en te debatteren.

In 2015 begonnen de NiUnaMenos demonstraties. Deze beweging werd heel groot en ook veel jonge meiden sloten zich aan. Door de groene zakdoeken die werden gedragen als symbool van de legalisering van abortus, kwamen de protesten bekend te staan als de 'groene golf’. Alle generaties komen in deze beweging samen en het geweld tegen vrouwen is daardoor heel zichtbaar geworden. Op 30 december 2020, werd abortus tot 14 weken gelegaliseerd. Onze grote overwinning.’

Hoe heb jij je ingezet voor vrouwenrechten in Argentinië?

‘Ik werkte voor de organisatie CISCSA. Hun doel is de stad voor vrouwen, en andere gemarginaliseerde groepen, net zo leefbaar en veilig maken als voor mannen. Dit doen ze door kennis delen, trainingen geven aan vrouwenorganisaties en gemeentes en campagnes. Veel vrouwen in Latijns-Amerika hebben een drievoudige werkdag. Zorgtaken thuis, werk en participatie in de wijk. Als je dan drie keer moet overstappen met een kinderwagen en boodschappen, er een loonkloof is van 25% tussen mannen en vrouwen je niet veilig bent op straat, dan beïnvloedt dat je dagelijkse leven. Ik werkte onder andere aan programma’s die geweld tegen vrouwen, femicide en intimidatie op straat tegengaan. Zelf was ik ook vaak bij demonstraties. Ik ging daar zo groen mogelijk heen, met de groene zakdoek, groene kleding, groene glitters op je gezicht. Het was indrukwekkend hoe we druk uitoefenden door er gewoon te zijn.’

Welk moment is je het meest bijgebleven?

‘Ik moet meteen denken aan het moment dat ik met een groep naar de jaarlijkse vrouwenvergadering in de stad Trelew in Patagonië ging. De vergadering werd afgesloten met een grote protestmars. Er was bizar veel wind. Tijdens de mars scandeerden we de leuze ¡Mujer escucha, únete a la lucha! (vrouw luister, sluit je aan bij de strijd!). Een vrouw, die vanaf de tweede verdieping met man en kind naar de optocht keek, is toen naar beneden gekomen. Omringd door de zang van alle vrouwen, met uitzicht op de Patagonische luchten en bergen, waan je je aan het einde van de wereld. Dat onze boodschap daar een vrouw bereikt die zich aansluit bij de mars, is een onbeschrijfelijk gevoel.’

Een tijd van overwinningen. Nu is Milei aan de macht. Hoe brengt hij vrouwenrechten in gevaar?

‘Milei spreekt zich sterk uit tegen het feminisme en vrouwenrechten. Hij zet ze zwaar onder druk. Tijdens zijn toespraak voor het World Economic Forum zei hij dat “het radicale feminisme leidt tot het aanstellen van nietsnutten in ministeries voor vrouwen”. Het ministerie “Vrouwen, Genders en Diversiteit” heeft hij al opgeheven. Hiermee bezuinigt hij drastisch op het beleid dat betrekking heeft tot vrouwenrechten en diversiteit, zoals het tegengaan van gender gerelateerd geweld. Ook verbiedt hij het gebruik van inclusief taalgebruik in de regering. Hij is net aan de macht, maar gaat heel snel. Hij vindt abortus moord en ontkent de structurele ongelijkheden tussen mannen en vrouwen.’

Welk tegengeluid is er nodig?

‘Er is een sterke, goed georganiseerde feministische beweging. Veel vrouwen in Argentinië zitten bij een vrouwenrechtenbeweging, werken en onderhouden een gezin. Dit is super uitputtend. De internationale gemeenschap moet zich uitspreken om zo (politieke) druk uit te oefenen. Ook zou het goed zijn als er financiële steun komt voor gendergelijkheids- en vrouwenrechtenactivisten in het land. Ze hebben middelen nodig om hun protest voort te zetten.’

Hoe zie jij de toekomst van vrouwenrechten in Argentinië?

‘Ik maak me uiteraard zorgen. Milei kan veel schade aanrichten. Gelukkig is er sinds 2015 een collectieve verandering in gang gezet die niet meer te stoppen is. De feministische beweging is heel sterk geworden, jong en oud hebben zich aangesloten. Feminisme in Argentinië is van alle genders en sociale lagen. Vrouwen gaan al jarenlang de straat op om tegen onrecht te strijden, ze laten zich zien en horen. De moeders van de Plaza de Mayo staan er ook al bijna vijftig jaar’.